1869-cu ildə St. Peterburq Universitetinin gənc kimya professoru, qanunauyğunluqları araşdıran 32 yaşında Dimitri İvanoviç Mendeleyev başa düşür ki, elementləri müəyyən sistemə görə sadalayan cədvəl tərtib edilsə, eyni xassələrə malik elementlər bir-birinin ardınca peyda olacaq. Üstəlik, bir çox elementlər o dövrdə kəşf edilməmiş, bəziləri təsvir edilməmişdir.
Böyük inqilabi əhəmiyyətə malik olan kəşf, başlanğıcda bir çox başqa kəşflərlə eyni aqibəti yaşadı və onun əhəmiyyəti dərk edilmədi. Lakin cədvəldə yerləri boş qalan elementlərin mövcudluğunu və xassələrini proqnozlaşdırmaqla tapılması kəşfin əhəmiyyətini anlamağa imkan verib.
Elementlərin təşkili
Tək tip atomlardan ibarət elementlərin müəyyən edilməsi 1700-cü illərin ortalarına təsadüf edir. Təxminən bir əsr sonra elementlər müxtəlif simvollar və qısaltmalarla ifadə olunmağa başlayır. Lakin ümumi lüğət hələ formalaşmayıb. 1869-cu ildə rus kimyaçısı Dmitri Mendeleyev məlum elementləri olan bir cədvəl hazırlayır. Bütün elementləri ehtiva edən bu əsas element cədvəli dövri cədvəl kimi tanınır. Dövri cədvəlin kəşfinin əsas maraqlı tərəfi odur ki, o, hələ kəşf edilməmiş elementlərin həm varlığını, həm atom kütlələrini, həm də kimyəvi xassələrini proqnozlaşdırırdı. Yeni elementlərin kəşfi ilə cədvəldəki boşluqlar Mendeleyevin proqnozlaşdırdığı kimi dolduruldu.
Həlimə Əliyeva
