Afrika üçün mübarizə: Avropa imperializmi və parçalanma
"Afrika üçün mübarizə: Avropa imperializmi və parçalanması" ifadəsi 19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində Avropa güclərinin Afrika qitəsinin müxtəlif bölgələrini müstəmləkə etmək və nəzarət etmək üçün yarışa girdiyi tarixi bir dövrə aiddir.
Bu dövr tez-tez istismar, imperialist ambisiyalar və Afrika ərazilərinin Avropa dövlətləri arasında özbaşına bölünməsi ilə əlaqələndirilir.
Bu dövrlə əlaqəli əsas məqamlar bunlardır:
Afrika üçün mübarizə: 19-cu əsrin sonları iqtisadi, siyasi və strateji motivlərlə idarə olunan Avropanın Afrikaya marağının artmasının şahidi oldu. Avropa gücləri resurslar, bazarlar və strateji üstünlüklər üçün ərazilər əldə etməyə çalışırdılar. Afrika koloniyaları üçün bu gərgin rəqabət tez-tez “Afrika üçün mübarizə” adlanır.
İmperialist motivasiyalar: Avropa ölkələri iqtisadi istismar, xammala çıxış və ticarət yollarının yaradılması istəyi ilə motivasiya edilmişdi. Bundan əlavə, dövrün imperialist ideologiyaları Avropa xalqları arasında milli nüfuz və rəqabət hissini gücləndirdi.
Berlin Konfransı (1884-1885): Öz aralarında münaqişələrin qarşısını almaq və Afrikanın bölünməsi qaydalarını müəyyən etmək üçün Avropanın böyük dövlətləri Berlin Konfransını çağırdılar. Bu konfrans zamanı onlar Afrika müstəmləkələrinin sərhədləri barədə danışıqlar apardılar və razılığa gəldilər. Konfrans zamanı qəbul edilən qərarlar əsasən Afrika xalqının mədəni, etnik və dil müxtəlifliyinə məhəl qoymadı.
Afrikanın bölünməsi: Berlin Konfransının nəticəsi, çox vaxt mövcud etnik və ya qəbilə bölünmələri nəzərə alınmadan Afrika xəritəsində sərhədlərin özbaşına çəkilməsi idi. Bu süni bölünmə uzunmüddətli nəticələr verdi və qitədə çoxsaylı münaqişələrə səbəb oldu.
Afrika cəmiyyətlərinə təsir: Avropa imperializmi Afrika cəmiyyətlərinə dərin və çox vaxt mənfi təsir göstərirdi. Bu, təbii sərvətlərin istismarına, iqtisadiyyatın pozulmasına, mədəni eroziyaya və xarici hakimiyyətin tətbiqinə gətirib çıxardı. Bir çox Afrika xalqı Avropanın müstəmləkəçi güclərinə qarşı sosial sarsıntı və müqavimətlə üzləşdi.
Müstəmləkəçiliyin mirası: Afrikanın bölünməsi və sonrakı müstəmləkə idarəsi qitədə qalıcı bir miras buraxdı. 20-ci əsrin ortalarında müstəqillik əldə etdikdən sonra belə, bir çox Afrika xalqları siyasi qeyri-sabitlik, iqtisadi inkişaf etməmə və süni sərhədlərin nəticələrinin aradan qaldırılması zərurəti ilə bağlı problemlərlə üzləşdi.
