Mümkün qədər günümüzdə istifadə etdiyimiz cihazların ilk yaradılış tarixini və səbəbini yazılarla nəzərinizə çatdırmağa çalışıram.Bugünki mövzu vacib kəşvlərdən biri olan həyati əhəmiyyət kəsb edən Stetoskop tibbi cihazı haqqında olacaq.
Stetoskop (stetoskop) bədəndə yaranan səsləri dinləmək üçün istifadə edilən tibbi cihazdır. Stetoskop ümumiyyətlə üç əsas hissədən ibarətdir;
diafraqma,
Boru (elastik boru)
Qulaqlıqlar
Bəzi stetoskoplarda aşağı tonlu səsləri gücləndirən zəng adlı hissə də var. Diafraqma stetoskopun boru hissəsinin sonunda yerləşən və istirahət ediləcək sahəyə toxunan düz konusvari bir parçadır. Bu hissənin içərisində ətraf mühitdən izolyasiya edilmiş bir membran var. Səthdəki səslə titrəyən membran konusvari hissənin içindəki havaya təzyiq edir və bu təzyiq boru vasitəsilə qulaqcığa qədər çatır və müvafiq strukturun qulaqcıq hissələri səsi qulağa yayır. Sadə bir məntiqlə işləyən stetoskop bir növ mexaniki gücləndiricidir.
Stetoskopla ən çox eşidilən səslər:
Ürəyin səsləri,
Ağciyərlərin səsləri
Bağırsaqlarda və mədədə səslər.
Qan təzyiqini ölçmək üçün də istifadə olunur.
Stetoskopla bədəndəki səsləri dinləmək auskultasiya adlanır. Auskultasiya təcrübə tələb edən bir diaqnostik üsuldur. Stetoskopla qulağa çatan səsin normal olub olmadığını anlamaq təlim və təcrübə tələb edir. Məsələn, ürəkdən çıxan çoxlu səslər var və bu səslərin bəziləri insandan insana fərqli ola bilər.
Stetoskopun tarixi
B.C. Eramızdan əvvəl 400-cü ildə Hippokrat ürəkdən gələn səsləri qabırğanın içərisində qaynayan sirkə ilə müqayisə etdi. 2000 il sonra, 17-ci əsrdə William Harvey bu səsi axar suyun şırıltısı kimi izah etdi.
1816-cı ildə Dr. Rene Theophile Hyancinthe Laennec kağızı yuvarladı və bir ucunu xəstənin ürəyinə, digər ucunu isə qulağına qoydu və ürək döyüntülərinə qulaq asdı. Roll kağızı tezliklə stetoskopun başlanğıcı olan bir boru ilə əvəz olundu. Stetoskop, yunan sözü; Bu, stetos (sinə) və skopein (baxmaq) sözlərinin birləşməsidir. Onu bugünkü halına gətirmək üçün müxtəlif materiallarla təcrübələr aparılıb. Ən yaxşı səs ötürülməsi 30 sm-lik taxta silindrdən alındı. Bu alətlə ürək səsləri daha aydın seçilməyə başladı.
1829-cu ildə Dr. Çarlz Uilyams Laennec stetoskopunu iki hissəyə bölərək inkişaf etdirdi və onu müxtəlif bucaqlara büküb qatlana bilən bir cihaza çevirdi. 1830 və 1840-cı illərdə tək qulaqlı dinləmə ilə və davamlı rezindən hazırlanmış stetoskoplar işlənib hazırlanmışdır ki, bu da həkimlərin bucaq hərəkətləri ilə ürək və ağciyərləri dinləməsi üçün istifadə rahatlığını təmin edir. 1852-ci ildə ilk cüt qulaq başlı stetoskop istifadə edildi. Amerikalı P.Kamman və İngiltərədən Alfred Lired eyni zamanda bu aləti müxtəlif formalarda təqdim etmişlər. Camman tərəfindən istehsal olunan cihaz; İstifadəsi asan və rahat idi, 1 düymlük taxta zənglə birləşdirilmiş borulara doğru daralan spiral məftilli dağlıq metal dinləmə borularına qoşulmuşdur. Sonrakı 40 ildə stetoskopun dizaynı çox az dəyişdi.
1894-cü ildə italyan Bianchi və amerikalı mühəndis R.C.M. Boulsun əsəri qabırğa qəfəsi üçün istifadə edilmişdir. Diafraqmanın və zənginin faydaları ətrafında müzakirələr aparıldı. Zəng və diafraqma ehtiyacının artması ilə Lad Howard Sprague 1926-cı ildə ilk zəng və diafraqma birləşməsini indiki formasına gətirdi.
1940-cı ildə doktor Sprague, Maurice Rappaport ilə işləyərək, stetoskopun elmi fizika prinsiplərini müəyyən etdi.
1958-ci ildə İngilis kardioloq Dr. Aulrey Leathamın stetoskopu sadəcə zəng və diafraqmanın birləşməsindən ibarət deyildi, həm də birincinin içərisində ikinci ən kiçik zəngi ehtiva edirdi. Bir rıçaq sayəsində uşaqların istifadəsinə imkan verdi.
Elektron stetoskop 1961-ci ildə Amplivex tərəfindən hazırlanmışdır. Bu cihaz vakuum borusu texnologiyası ilə üstünlük təşkil edirdi. Uyğun çəkisi və uyğun ölçüsü ilə istifadə etmək üçün əlverişli cihaz idi.
Həlimə Əliyeva
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
