Sevgi və emosiyalar, o cümlədən romantik məhəbbət təkcə bir faktorun təsiri altında deyil, beynimizdə və bədənimizdə baş verən proseslərin birləşməsinin nəticəsidir. Burada mən emosiyaların kimyası və onun sevgi ilə necə əlaqəsi haqqında ümumi məlumat verəcəyəm.
Neyrotransmitterlər və hormonlar:
Neyrotransmitterlər beyində emosiyaların və davranışların tənzimlənməsində mühüm rol oynayan kimyəvi xəbərçilərdir. Bir neçə nörotransmitter və hormonlar sevgi və romantik emosiyalar təcrübəsi ilə əlaqələndirilir:
Dopamin: Tez-tez “özünü yaxşı hiss edən” nörotransmitter olaraq adlandırılan dopamin zövq, mükafat və motivasiya ilə əlaqələndirilir. Sevilən bir insanla vaxt keçirmək və ya sevinc gətirən fəaliyyətlərlə məşğul olmaq da daxil olmaqla, xoş təcrübələr zamanı buraxılır. Romantik sevgi kontekstində dopamin aşiq olmaqdan gələn güclü eyforiya və həyəcan hisslərindən məsuldur.
Serotonin: Serotonin əhval-ruhiyyəni, sosial davranışı və ümumi rifahı təsir edən başqa bir nörotransmitterdir. Onun səviyyələri xoşbəxtlik və məmnunluq hisslərinə təsir edə bilər. Maraqlıdır ki, insanlar yeni aşiq olanda serotonin səviyyəsi düşə bilər ki, bu da obsesif düşüncələrə və sevilən birinə sıx diqqət yetirməyə səbəb olur.
Oksitosin: Tez-tez “bağlayıcı hormon” və ya “sevgi hormonu” adlanan oksitosin fiziki toxunma, qucaqlaşma və cinsi fəaliyyət zamanı ifraz olunur. Bu, emosional əlaqələr, etibar və sosial əlaqə yaratmaqla əlaqələndirilir. Oksitosinin sərbəst buraxılması tərəfdaşlar arasında dərin emosional bağlılığa və bağlanmağa kömək edə bilər.
Vasopressin: Oksitosin kimi, vazopressin də sosial bağların və əlaqələrin qurulmasında iştirak edir. Bu, əraziçilik və yaxınlarınızı qorumaq və təmin etmək istəyi kimi davranışlarla əlaqələndirilir. Bəzi tədqiqatlarda vazopressin münasibətlərdə uzunmüddətli öhdəliklərlə əlaqələndirilmişdir.
Beynin Mükafat Sistemi:
Beynin mükafat sistemi romantik sevgidə həlledici rol oynayır. Bu sistem dopamin kimi neyrotransmitterlərin sərbəst buraxılmasını, ləzzətli sensasiya yaratmaq və sevgi və əlaqə ilə əlaqəli davranışları gücləndirməkdən ibarətdir. İnsanlar aşiq olduqda beynin mükafat sistemi yüksək dərəcədə aktivləşir, eyforiya hisslərinə, enerjinin artmasına və diqqəti sevilən insana yönəltməyə səbəb olur.
Sevginin mərhələləri:
Tədqiqatlar göstərir ki, romantik sevgi hər birinin öz neyrokimyəvi təsirləri olan müxtəlif mərhələlərə bölünə bilər:
Cazibə: Romantik cazibənin ilkin mərhələlərində beyin çoxlu miqdarda dopamin ifraz edir, bu da maraq doğuran insan haqqında düşünərkən və ya onunla birlikdə olduqda həyəcan və gözləmə hisslərinə səbəb olur.
Bağlanma: Zaman keçdikcə daha dərin emosional bağ yarandıqca oksitosin və vazopressin daha təsirli olur. Bu hormonlar bağlılıq, güvən və uzunmüddətli bağlılıq hisslərinə kömək edir.
Yoldaşlıq: Münasibət irəlilədikcə beynin digər sahələri də iştirak edir, bu da yoldaşlıq, emosional yaxınlıq və paylaşılan həyat təcrübələri hissinə səbəb olur.
Qeyd etmək vacibdir ki, emosiyaların kimyası məhəbbətin altında yatan bioloji prosesləri başa düşməyi təmin etsə də, bu, daha mürəkkəb mənzərənin yalnız bir hissəsidir. Sosial, mədəni və psixoloji amillər də təcrübələrimizə və sevgi ifadələrimizə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.
Nəticə olaraq, sevgi elmi romantik münasibətlərin emosional rollercoasterinə töhfə verən nörotransmitterlərin, hormonların və beyin bölgələrinin incə qarşılıqlı təsirini əhatə edir. Bu prosesləri başa düşmək insan duyğularının dərin və çox vaxt gözlənilməz təbiətini işıqlandırmağa kömək edə bilər.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
