Artan iqtisadi imkanlar, təkmilləşdirilmiş kommunikasiya və mədəni mübadilə kimi çoxsaylı faydalar gətirsə də, ənənəvi mədəniyyətlərin qorunması və davamlılığı üçün də əhəmiyyətli problemlər yaratmışdır. Burada nəzərə alınmalı bəzi əsas məqamlar var:
Mədəni homogenləşmə: Qloballaşma Qərb ideallarının, dəyərlərinin və həyat tərzinin yayılmasına gətirib çıxarıb, çox vaxt yerli ənənələrə kölgə salır. Filmlər, musiqi və televiziya şouları da daxil olmaqla qlobal medianın axını insanların zövqlərinə və üstünlüklərinə təsir göstərərək daha standartlaşdırılmış və homogenləşdirilmiş mədəni təcrübələrin qəbuluna gətirib çıxardı. Bu, nadir mədəni kimliklərin və adət-ənənələrin aşınması ilə nəticələndi.
İqtisadi təzyiqlər: Qloballaşma iqtisadi inteqrasiya və xalqlar arasında ticarəti artırdı. Bu, bir çox ölkələr üçün iqtisadi artımı artırsa da, ənənəvi iqtisadiyyatlara da təzyiq göstərib. Yerli sənaye və sənətkarlar tez-tez digər ölkələrdən daha ucuz kütləvi istehsal olunan mallarla rəqabət aparmaq üçün mübarizə aparır və bu, ənənəvi sənətkarlığın və dolanışıq vasitələrinin tənəzzülünə səbəb olur. Bu, həmin təcrübələrlə bağlı mədəni irsə zərərli təsir göstərə bilər.
Köçürülmə və Miqrasiya: Qloballaşma artan mobillik və miqrasiyanı asanlaşdırdı. İnsanlar iş, təhsil və ya fərqli həyat tərzi üçün daha yaxşı imkanlar axtarmaq üçün sərhədləri aşırlar. Fərdlər və ailələr miqrasiya zamanı ənənəvi mədəni təcrübələrini qoruyub saxlamaq və gələcək nəsillərə ötürməkdə tez-tez çətinliklərlə üzləşirlər. Bu, icmalar daxilində mədəni bilik və təcrübələrin tədricən itirilməsinə səbəb ola bilər.
Dil dəyişikliyi: Qloballaşma həm də dil dəyişikliyinə və yerli dillərin azalmasına öz töhfəsini verdi. İngilis dili biznes, təhsil və medianın dominant dilinə çevrildiyi üçün bir çox icmalar öz ana dillərindən uzaqlaşır. Dilin itirilməsi mədəni identikliyin itirilməsini ifadə edir, çünki dillər dünyanı dərk etmək və dərk etmək üçün unikal üsulları təcəssüm etdirir.
Mədəni mənimsəmə: Artan mədəni mübadilə ilə mədəni mənimsəmə məsələsi ortaya çıxır. Qloballaşma prosesində ənənəvi mədəniyyətlərin elementləri çox vaxt kommersiyalaşdırılır, sui-istifadə olunur və ya ilkin mənasını itirir. Bu, mədəni təcrübələrin təhrif edilməsinə və dəyərsizləşməsinə gətirib çıxara bilər ki, bu da onların yarandığı icmalara zərər verə bilər.
Bu çağırışlara baxmayaraq, qeyd etmək lazımdır ki, qloballaşma həm də mədəni canlanma və mədəniyyətlərarası dialoq üçün imkanlar təqdim edir. İcmalar və fərdlər öz mədəni irsini qoruyarkən dəyişən mənzərəyə uyğunlaşmağın yollarını tapdılar. Mədəniyyət festivalları, təhsil proqramları və rəqəmsal platformaların istifadəsi kimi səylər ənənəvi mədəniyyətlərin təbliğinə və qorunub saxlanmasına kömək etmişdir.
Nəticə olaraq qeyd edək ki, qloballaşma, şübhəsiz ki, ənənəvi mədəniyyətlərə böyük təsir göstərmişdir. O, yeni imkanlara qapılar açsa da, mədəni müxtəlifliyin qorunub saxlanması və davamlılığı üçün problemlər də gətirib. Qlobal inteqrasiya və ənənəvi mədəniyyətlərin qorunub saxlanması arasında tarazlığın yaradılması diqqətli düşünmə və fəaliyyət tələb edən mürəkkəb və davamlı proses olaraq qalır.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
