Dünya əhalisi artdıqca və iqtisadiyyatlar genişləndikcə suya tələbat artır və bu, onsuz da məhdud olan su ehtiyatlarına əhəmiyyətli dərəcədə diqqət yetirir. Bir neçə əsas problem su problemlərinə kömək edir və su təhlükəsizliyinə təsir göstərir:
Su qıtlığı: Dünyanın bir çox regionları su qıtlığı ilə üzləşir, burada suya olan tələbat mövcud təchizatı üstələyir. Bu, quraq iqlim kimi təbii amillərlə və ya qrunt sularının həddən artıq çıxarılması və ya səmərəsiz su idarəsi kimi insan fəaliyyətləri ilə kəskinləşə bilər.
Suyun Çirklənməsi: Sənaye, kənd təsərrüfatı və məişət mənbələrindən çirklənmə su obyektlərini çirkləndirərək suyu insan istehlakı, suvarma və ya su həyatı üçün yararsız edir. Çirklənmə həm də su ekosistemlərinə zərər verən evtrofikasiyaya səbəb ola bilər.
İqlim Dəyişikliyi: İqlim dəyişikliyi yağıntıların normalarını dəyişir, quraqlıqları və daşqınları şiddətləndirir və şirin su ehtiyatlarının mövcudluğuna təsir göstərir. Temperaturun yüksəlməsi suyun buxarlanmasını sürətləndirə və dağlıq ərazilərdə qar örtüyünü azalda bilər, bu da aşağı axının su təchizatına təsir göstərir.
Su İdarəçiliyi: Suyun səmərəli idarə edilməsi və idarə olunması su ehtiyatlarına ədalətli çıxışın təmin edilməsində və su təhlükəsizliyinin qorunmasında mühüm rol oynayır. Bununla belə, idarəetmədəki problemlər, o cümlədən siyasi münaqişələr, qeyri-adekvat infrastruktur və koordinasiyanın olmaması su ehtiyatlarının düzgün idarə edilməsinə mane ola bilər.
Qrunt sularının tükənməsi: Suvarma və içməli su məqsədləri üçün qrunt sularının həddən artıq çəkilməsi bir çox regionlarda sulu təbəqələrin tükənməsinə səbəb olur. Tükəndikdən sonra bu yeraltı su anbarlarının doldurulması illərlə, hətta onilliklər çəkə bilər.
Əhali artımı və şəhərləşmə: Sürətli əhalinin artımı və urbanizasiya su ehtiyatlarına artan təzyiq göstərir, çünki şəhərlər gündəlik ehtiyaclar, kanalizasiya və sənaye fəaliyyətləri üçün əhəmiyyətli miqdarda suya ehtiyac duyur.
Su Stressi və Münaqişə: Məhdud su ehtiyatları olan bölgələrdə su stressi icmalar, bölgələr və hətta millətlər arasında, xüsusən də ortaq çay hövzələrində gərginlik və münaqişələrə səbəb ola bilər.
Su təhlükəsizliyi bütün insanların əsas ehtiyacları üçün kifayət qədər və təhlükəsiz suya etibarlı çıxışını təmin etməklə bu problemləri həll etmək məqsədi daşıyır. Su təhlükəsizliyinin artırılması strategiyalarına aşağıdakılar daxildir:
Davamlı Su İdarəçiliyi: Yağış suyunun yığılması, suyun təkrar emalı və dəqiq suvarma kimi səmərəli və davamlı su idarəetmə təcrübələrinin həyata keçirilməsi su istifadəsini optimallaşdırmağa kömək edə bilər.
Suya Mühafizə: Fərdi, icma və sənaye səviyyələrində suya qənaət tədbirlərinin təşviqi suya tələbatı azalda və israfı minimuma endirə bilər.
Su İnfrastrukturunun İnkişafı: Bəndlər, su anbarları və boru kəmərləri kimi su infrastrukturuna sərmayə qoymaq suyun saxlanması və paylanması imkanlarını təkmilləşdirə bilər.
Təkmilləşdirilmiş Su Keyfiyyəti: Suyun çirklənməsinin qarşısını almaq və tullantı sularını axıdılmadan əvvəl təmizləmək üçün tədbirlərin həyata keçirilməsi suyun keyfiyyətini yaxşılaşdıra və su ekosistemlərini qoruya bilər.
İqlimə Uyğunlaşma: İqlim dəyişikliyinin su ehtiyatlarına təsirlərinə uyğunlaşmaq üçün strategiyaların hazırlanması icmalara daha tez-tez və şiddətli quraqlıq və daşqınların öhdəsindən gəlməyə kömək edə bilər.
Su Resurslarının İnteqrasiya Edilməsi: Sosial, iqtisadi və ekoloji amilləri nəzərə alan su idarəçiliyinə inteqrasiya olunmuş yanaşmanın qəbul edilməsi su təhlükəsizliyini artıra bilər.
Beynəlxalq əməkdaşlıq: Transsərhəd su ehtiyatlarını paylaşan ölkələr arasında əməkdaşlığın təşviq edilməsi su ilə bağlı potensial münaqişələrin sülh yolu ilə həllinə kömək edə bilər.
Qlobal su problemlərinin həlli və su təhlükəsizliyinə nail olmaq bütün dünyada hökumətlərdən, bizneslərdən, icmalardan və fərdlərdən əməkdaşlıq, innovasiya və uzunmüddətli planlaşdırma tələb edən çoxşaxəli problemdir.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
