Bu tənəzzüllər adətən ÜDM-in (Ümumi Daxili Məhsulun) azalması, işsizlik səviyyəsinin artması, istehlak xərclərinin azalması, biznes investisiyalarının azalması və maliyyə bazarının qeyri-sabitliyi ilə xarakterizə olunur.
Tarix boyu bir sıra nəzərəçarpacaq qlobal iqtisadi tənəzzüllər olmuşdur, o cümlədən:
Böyük Depressiya (1929-1939): Böyük Depressiya tarixin ən ağır iqtisadi böhranlarından biri idi. O, 1929-cu ildə birjanın çökməsi ilə ABŞ-da yarandı və tez bir zamanda digər ölkələrə yayıldı və onilliklər boyu davam edən iqtisadi çətinliklərə, kütləvi işsizliyə, bank uğursuzluqlarına və deflyasiyaya səbəb oldu.
Qlobal Maliyyə Böhranı (2007-2009): 2008-ci il maliyyə böhranı kimi də tanınan bu tənəzzül, mənzil bazarının çökməsi və ABŞ-da sonrakı subprime ipoteka böhranı ilə təkan verdi. Bu, dünya miqyasında bank böhranı, geniş tənəzzül və hökumətlərin maliyyə sistemini sabitləşdirmək üçün müdaxiləsi nəticəsində dövlət borcunun əhəmiyyətli dərəcədə artması ilə nəticələndi.
Asiya Maliyyə Böhranı (1997-1998): Asiya Maliyyə Böhranı 1997-ci ildə Taylandda başladı və tez bir zamanda İndoneziya, Cənubi Koreya və Malayziya da daxil olmaqla digər Asiya ölkələrinə yayıldı. Bu, valyuta devalvasiyaları, birjalardakı tənəzzüllər və bank sektorunun böhranları ilə xarakterizə olunurdu. Böhran təsirlənən ölkələrin iqtisadiyyatlarına ciddi təsir etdi və regional tənəzzülə səbəb oldu.
Neft Böhranı (1973-1975): Neft böhranı Ərəb Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatının (OAPEC) Qərb ölkələrinə tətbiq etdiyi neft embarqosu ilə baş verdi. Bu, neftin qiymətinin dörd dəfə artması ilə nəticələndi və neft idxal edən ölkələr üçün əhəmiyyətli iqtisadi problemlər yaratdı, dünyanın bir çox yerlərində tənəzzülə səbəb oldu.
Dot-com Bubble Burst (2000-2002): Dot-com bubble partlayışı 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərin əvvəllərində bir çox internet əsaslı şirkətlərin sürətli yüksəlişi və sonradan dağılmasının nəticəsi idi. Köpüyün partlaması fond bazarlarında, xüsusən də texnologiya sektorunda əhəmiyyətli enişə səbəb oldu və qlobal iqtisadiyyata mənfi təsir etdi.
Qeyd etmək vacibdir ki, iqtisadi tənəzzüllər cəmiyyətlərə və iqtisadiyyatlara uzunmüddətli təsirlər göstərə bilər. Hökumətlər və mərkəzi banklar təsirləri yumşaltmaq və iqtisadiyyatın bərpasını təşviq etmək üçün tez-tez fiskal stimullaşdırma, pul siyasətinə düzəlişlər və tənzimləyici islahatlar kimi tədbirlər həyata keçirirlər.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti