Qərarların qəbulu müxtəlif meyarlar və üstünlüklərə əsaslanaraq bir çox mövcud alternativlər arasından fəaliyyət kursunun seçilməsini əhatə edir. Burada qərar qəbul etməyə kömək edən əsas psixoloji aspektləri araşdıracağıq:
Koqnitiv proseslər:
Qavrama: Ətrafdakı məlumat və stimulları şərhimiz seçimləri və onların potensial nəticələrini necə qəbul etdiyimizə təsir edir.
Diqqət: Uyğun olmayan təfərrüatları süzgəcdən keçirərkən diqqəti müvafiq məlumatlara yönəltmək nəzərdən keçirdiyimiz və nəticədə seçdiyimiz seçimlərə təsir edə bilər.
Məlumat emalı:
Məlumatın toplanması: Fərdlər qeyri-müəyyənliyi azaltmaq və əsaslandırılmış qərarlar qəbul etmək üçün məlumat axtarır və əldə edirlər.
Məlumatın qiymətləndirilməsi: Toplanmış məlumatların etibarlılığının, uyğunluğunun və əhəmiyyətinin qiymətləndirilməsi qərar qəbul etmə prosesində çox vacibdir.
Qərəzlər və Evristika:
Koqnitiv qərəzlər: Bunlar çox vaxt şəxsi təcrübələrdən, inanclardan və ya sosial kontekstdən təsirlənən mühakimələrdə normadan və ya rasionallıqdan sapmanın sistematik nümunələridir.
Evristika: Tez qərarlar qəbul etməyə kömək edən, lakin bəzən sadələşdirmələrə görə səhvlərə səbəb ola bilən zehni qısa yollar.
Emosional faktorlar:
Emosional vəziyyət: Duyğular qərar qəbul etmə prosesinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər, risklərə dözümlülük, üstünlüklər və impulsiv seçimlərə təsir göstərir.
Təsir Evristik: Qərarlar bəzən variantlara emosional reaksiyalara əsaslanan sürətli, intuitiv mühakimələrlə idarə olunur.
Sosial və mədəni təsirlər:
Sosial normalar: Başqalarının sosial gözləntilərinin və davranışlarının təsiri bizim verdiyimiz qərarları formalaşdıra bilər.
Mədəni Dəyərlər: Mədəni mənşəylər və inanclar üstünlüklərə, prioritetlərə və qərar qəbul etmə proseslərinə təsir göstərə bilər.
Motivasiya və Məqsədlər:
Motivasiya faktorları: İstəklərimiz, ehtiyaclarımız və məqsədlərimiz verdiyimiz qərarların müəyyən edilməsində həlledici rol oynayır.
Həvəsləndiricilər və Mükafatlar: Mükafat və ya həvəsləndirmə vədi qərarların qəbulunu müəyyən bir istiqamətə yönəldə bilər.
Riskin Qiymətləndirilməsi və Qeyri-müəyyənlik:
Risk Qavrama: Fərdlərin müxtəlif seçimlərlə bağlı riskləri necə qavraması və qiymətləndirməsi qərar qəbul etmə və risk alma davranışına təsir göstərir.
Qeyri-müəyyənliyə dözümlülük: Fərqli fərdlərin qeyri-müəyyənliklə bağlı müxtəlif rahatlıq səviyyələri var ki, bu da onların qəbul etdiyi qərarlara təsir edir.
Nevroloji və Bioloji Aspektlər:
Beyin Strukturları və Funksiyaları: Prefrontal korteks kimi beyin bölgələri də daxil olmaqla nevroloji proseslər qərar qəbul etmə, əsaslandırma və impuls nəzarətinə təsir göstərir.
Nörotransmitterlər: Beyində dopamin, serotonin və başqaları kimi kimyəvi maddələr qərar qəbul etmə və mükafat axtaran davranışlara təsir göstərə bilər.
Qərar vermə psixologiyasını anlamaq təkcə fərdi seçimləri dərk etməkdə deyil, həm də xüsusilə davranış iqtisadiyyatı, marketinq, siyasətin qurulması və psixologiya kimi sahələrdə daha yaxşı qərarların qəbul edilməsini təşviq edən müdaxilələrin, siyasətlərin və strategiyaların hazırlanmasına kömək edir.
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
