Bu, silahlı münaqişələr, təqiblər, insan hüquqlarının pozulması, ekoloji fəlakətlər və iqtisadi çətinliklər kimi müxtəlif amillərə görə çoxlu sayda insanın öz ölkələrindən didərgin düşməsi ilə xarakterizə olunur. Qaçqınların acınacaqlı vəziyyəti hökumətlər, beynəlxalq təşkilatlar və vətəndaş cəmiyyətinin müxtəlif reaksiyalarına səbəb olub. Qaçqın böhranının bəzi əsas aspektləri və buna qlobal reaksiyalar bunlardır:
Qaçqın Böhranının Səbəbləri:
a. Silahlı münaqişə: Suriya vətəndaş müharibəsi, Əfqanıstandakı münaqişələr və Konqo Demokratik Respublikasındakı zorakılıq kimi silahlı münaqişələr və müharibələr səbəbindən bir çox qaçqın evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalır.
b. Təqib: Bəzi qaçqınlar irqlərinə, dinlərinə, etnik mənsubiyyətlərinə və ya siyasi əqidələrinə görə hədəfə alınırlar ki, bu da onların köçürülməsinə səbəb olur.
c. İnsan hüquqlarının pozulması: İnsan hüquqlarının pozulması, o cümlədən işgəncə, cinsi zorakılıq və siyasi repressiya insanların başqa ölkələrə sığınacaq axtarması ilə nəticələnə bilər.
d. Ekoloji fəlakətlər: İqlim dəyişikliyi, təbii fəlakətlər və ətraf mühitin deqradasiyası insanları evlərindən didərgin sala bilər.
e. İqtisadi Çətinliklər: İqtisadi qeyri-sabitlik və yoxsulluq insanları daha yaxşı imkanlar axtarmaq üçün öz ölkələrini tərk etmələrinə səbəb ola bilər.
Qaçqın Böhranına Cavablar:
a. Sığınacaq və Köçürülmə: Bir çox ölkələr qaçqınlara sığınacaq təklif edərək, onlara qalmaq və müdafiə axtarmağa imkan verir. Bəzi qaçqınlar öz ölkələrinə qayıda bilmədikdə üçüncü ölkələrə yerləşdirilir.
b. Humanitar Yardım: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı (UNHCR) kimi beynəlxalq təşkilatlar qaçqınlara qida, sığınacaq, səhiyyə və təhsil də daxil olmaqla humanitar yardım göstərir.
c. Beynəlxalq müqavilələr: 1951-ci il Qaçqınlar Konvensiyası və onun 1967-ci il Protokolu həm qaçqınların, həm də onları qəbul edən ölkələrin hüquq və vəzifələrini müəyyən edən əsas beynəlxalq müqavilələrdir.
d. Müvəqqəti Mühafizə: Bəzi ölkələr qaçqınlar öz ölkələrinə təhlükəsiz qayıdana qədər onlara müvəqqəti qoruma təklif edirlər.
e. İnteqrasiya və İnklüzivlik: Qaçqınların dil təlimi və işə yerləşdirmə də daxil olmaqla, ev sahibi icmalara inteqrasiyasına kömək etmək üçün səylər göstərilir.
f. Təbliğat və Maarifləndirmə: Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları və fəallar qaçqın böhranı haqqında məlumatlılığı artırır, qaçqınların hüquqlarını müdafiə edir və vəsait toplamaq və könüllülük fəaliyyəti ilə qaçqınlara dəstək verir.
g. Sərhəd Nəzarəti və İmmiqrasiya Siyasətləri: Bəzi ölkələr qaçqınların girişini asanlaşdıra və ya maneə törədə bilən ciddi sərhəd nəzarəti və immiqrasiya siyasəti həyata keçirib.
Çətinliklər:
a. Həddindən artıq izdihamlı düşərgələr: Qaçqın düşərgələri həddən artıq izdihamlı ola bilər və əsas ehtiyaclardan məhrum ola bilər, bu da sağlamlıq və təhlükəsizlik riskləri yaradır.
b. Hüquqi maneələr: Qaçqınlar tez-tez işləmək və sərbəst hərəkət etmək hüququnun məhdudlaşdırılması da daxil olmaqla, hüquqi maneələrlə üzləşirlər.
c. Stiqmatizasiya və Ksenofobiya: Ev sahibi icmalar bəzən qaçqınlara qarşı mənfi münasibət bildirərək sosial gərginliyə səbəb ola bilər.
d. Maliyyə çatışmazlığı: Humanitar təşkilatlar tez-tez maliyyə çatışmazlığı ilə üzləşirlər, bu da qaçqınlara adekvat yardım göstərməyi çətinləşdirir.
e. Uzunmüddətli həll yolları: Qaçqınlar üçün təhlükəsiz qayıdış, köçürülmə və ya inteqrasiya kimi davamlı həllərin tapılması mürəkkəb və yavaş hərəkət edə bilər.
Qaçqın böhranı həll etmək üçün xalqlar və təşkilatlar arasında əməkdaşlığı tələb edən mürəkkəb qlobal problemdir. Bu, təkcə təcili yardımın təmin edilməsini deyil, həm də qaçqınların hüquq və ləyaqətinə hörmət etməklə onların təhlükəsizliyini və rifahını təmin edən uzunmüddətli həll yolları üzərində işləməyi əhatə edir.
