Türklər o qədər gözəl atlı idilər ki, qədim çinlilər onları “at barbarları” adlandırırdılar. Türk qadınlarının at sürərkən hamilə qala bildiyi və uşaq dünyaya gətirdiyi güman edilir. Arxeoloqlar Monqolustanda aparılan qazıntılar və stel müşahidələrinə əsaslanaraq deyirlər ki, erkən türklər ipək, yun və heyvan dərisindən geyinmişlər. kişilər kəmərlərində xəncər, hər iki qulağında sırğa taxırdılar, həm kişilər, həm də qadınlar saçlarını hörürdülər.
Bu qədim türklər darı becərmiş, indiki Monqol köçəriləri kimi keçə yurdlarda yaşamış, yeraltı dünya tanrısı olan məhsuldarlıq ilahəsinə və türk əcdadlarına sitayiş etmişlər. Onlar dəmirdən qılınc və nizə düzəldirdilər və metal işləmə bacarıqları ilə tanınırdılar. Onların bəzi rəhbərləri qızıl lövhələrdən hazırlanmış zireh geymişdilər.
Bütün Orta Asiya, Monqolustan, Rusiyanın Altay bölgəsi və Qərbi Çində balballar və ya insan daşları kimi tanınan böyük daş fiqurlar qoyub getdilər. Eramızın 6-8-ci əsrlərinə aid edilən bu abidələrin döyüşdə həlak olmuş döyüşçünün şərəfinə ucaldılmış abidə olduğu düşünülür. Demək olar ki, hamısı çıxan günəşə doğru şərqə baxır. Əksəriyyəti qılınc və kasa tutur, özünəməxsus kəmər və sırğa taxır. Onlara tez-tez daş plitə xətləri ilə rast gəlinir ki, bu da daşın hörmət etdiyi şəxs tərəfindən öldürülən kişilərin sayını təmsil edir.
Qədim türklər mahir ovçu idilər, cüyür və dağ keçilərini ovlamışlar, onları bəzən qələmlərə salmışdılar. Üzəngili yəhərdən istifadə edən ilk qruplardan biri idilər. Bu, onlara düşmənlərinə sürətlə hücum etməyə imkan verdi, çünki at sürərkən ayağa qalxıb uzun yaylarını vura bilirdilər. Qədim türklər atlarına o qədər bağlı idilər ki, hökmdarlar və döyüşçülər öldükdən sonra çox vaxt tam qoşqulu atlarını yanlarında basdırırdılar.
Aris Məmmədov
Vətən Naminə mətbuat xidməti
