Puerto Riko, 1493-cü ildə Kristofer Kolumbun gəlişindən əvvəl adanın orijinal sakinləri olan Taino xalqının evidir. Taino mədəniyyəti və irsi Puerto Riko üçün böyük tarixi və mədəni əhəmiyyətə malikdir.
2019-cu ilin dekabrında başlayan və 2020-ci ilin əvvəlinə qədər davam edən zəlzələlər adada infrastruktura və icmalara geniş ziyan vurdu. Taino mədəniyyəti ilə əlaqəli olanlar da daxil olmaqla bir neçə tarixi bina və saytlar da təsirləndi. Seysmik aktivlik və sonrakı zəlzələlər strukturların dağılmasına və arxeoloji ərazilərin məhvinə səbəb olub, Puerto Rikonun yerli irsini riskə atıb.
Zəlzələlərdən təsirlənən diqqətəlayiq yerlərdən biri Ponce şəhərində yerləşən Tibesin Yerli Mərasim Mərkəzi idi. Min ildən çox əvvələ aid olan bu sayt Taíno xalqı üçün mühüm bir toplanma yeri kimi xidmət edirdi. Təəssüf ki, bəzi strukturlarının dağılması da daxil olmaqla, ciddi ziyan dəyib.
Zəlzələlər adanın mədəni davamlılığını və yerli bilik və ənənələrin ötürülməsini də pozdu. Əsrlər boyu müstəmləkəçiliyə və mədəni assimilyasiyaya baxmayaraq davam edən Taino xalqı indi öz mədəni təcrübələrini və irsini qorumaq və canlandırmaqda əlavə çətinliklərlə üzləşir.
Zəlzələlərin vurduğu ziyanı aradan qaldırmaq və Puerto Rikonun yerli irsini qorumaq üçün səylər davam edir. Zərər çəkmiş ərazilərdə bərpa işləri aparılır və bu mədəniyyət sərvətlərinin uzunmüddətli mühafizəsini təmin etmək üçün tədbirlər görülür. Bundan əlavə, təhsil, tədqiqat və icma ilə əlaqəyə yönəlmiş təşəbbüslər Taíno mədəniyyətinin və irsinin canlandırılmasını dəstəkləmək məqsədi daşıyır.
Yerli irsin əhəmiyyətini dərk etmək və bu təbii fəlakətlərdən zərər çəkmiş icmalara dəstək vermək çox vacibdir. Bununla, Puerto Riko gələcək nəsillər üçün zəngin yerli tarixini qoruyub saxlamağa və qeyd etməyə çalışa bilər.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
