Mənfəət məqsədi: Şəxsi həbsxanalar gəlir əldə etmək və mənfəəti artırmaq məqsədi daşıyan kommersiya şirkətləri tərəfindən idarə olunur. Tənqidçilər iddia edirlər ki, bu mənfəət motivi məhbuslara göstərilən qayğı və reabilitasiyanın keyfiyyətini pozan xərclərin azaldılması tədbirlərinə səbəb ola bilər. Onlar hesab edirlər ki, özəl həbsxanaların əsas məqsədi potensial olaraq məhbusların rifahı və təhlükəsizliyi hesabına pul qazanmaqdır.
Şəffaflığın olmaması: Özəl həbsxanalar şəffaflığın və hesabatlılığın olmaması səbəbindən tez-tez tənqidlərlə üzləşirlər. Dövlət tərəfindən idarə olunan həbsxanalardan fərqli olaraq, özəl həbsxanalar eyni səviyyədə ictimai nəzarət və nəzarətə məruz qalmır. Bu qeyri-şəffaflıq bu müəssisələrdəki şəraiti, məhbuslarla rəftarı və reabilitasiya proqramlarının effektivliyini qiymətləndirməyi çətinləşdirə bilər.
Yüksək məskunlaşma üçün stimullar: Özəl həbsxanalar adətən hökumətlər və ya federal agentliklərlə bağlanmış müqavilələr əsasında fəaliyyət göstərir ki, bura tez-tez doluluq zəmanəti və ya minimum yerləşmə tələbləri daxildir. Bu müqavilə razılaşmaları gəlirliliyi təmin etmək üçün məhbusların yüksək əhalisini saxlamaq üçün özəl həbsxanalar üçün stimul yaradır. Tənqidçilər iddia edirlər ki, yüksək doluluq nisbətlərinə bu vurğu daha uzun cəzalar, daha sərt cinayət ədaləti siyasətləri və reabilitasiya və alternativ cəza seçimlərinə daha az diqqət yetirilməsi ilə nəticələnə bilər.
Potensial maraqların toqquşması: Özəl korporasiyaların həbs sənayesinə cəlb olunması maraqların toqquşması ilə bağlı narahatlıq yaradır. Şəxsi həbsxana şirkətlərinin lobbiçilik gücü və maliyyə təsiri cinayət ədaləti siyasətinə təsir göstərə və həbsxana sisteminin genişlənməsinə töhfə verə bilər. Tənqidçilər iddia edirlər ki, bu, təxribat proqramları və ya icma əsaslı reabilitasiya kimi alternativ yanaşmalardan daha çox həbsxanaya üstünlük verən siyasətlərə gətirib çıxara bilər.
Bərabərsizlik və irqi bərabərsizliklər: Cinayət mühakiməsi sisteminin təcrid olunmuş icmalara qeyri-mütənasib təsiri əhəmiyyətli narahatlıq doğurur. Tənqidçilər iddia edirlər ki, özəl həbsxanalar irqi və sosial-iqtisadi bərabərsizlikləri davam etdirməklə bu problemi daha da gücləndirir. Onlar qeyd edirlər ki, bu obyektlər daha aşağı gəlirli əhalinin və rəngli icmaların olduğu ərazilərdə yerləşməyə meyllidir və bu, həssas əhalinin həddindən artıq təmsil olunmasına və potensial istismarına gətirib çıxarır.
Qeyd etmək lazımdır ki, bunlar özəl həbsxanalara qarşı irəli sürülən ümumi arqumentlərdən bəziləridir və onlar ətrafında yaranan mübahisələr mürəkkəb və çoxşaxəli məsələ olaraq qalır. Fərqli perspektivlər mövcuddur və daha geniş cinayət ədliyyə sistemində özəl həbsxanaların rolu ilə bağlı davam edən müzakirələr davam edir.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
