İnnovasiya Konsepsiyası
İnnovasiya biznesin sağ qalması üçün əsas şərtdir. O da bilinməlidir ki, sağlam innovasiya yanaşması təşkilatın bütün proseslərini əhatə edən bir perspektivlə idarə edilməli bir mövzu kimi qiymətləndirilməlidir. Yenilikçi bir təşkilat yaratmaq üçün bütün işçilərin iştirakını təmin etmək və işçilərin öz ideyalarını həyata keçirmələrini təmin edən çevik və çətin olmayan təşkilati strukturun yaradılması innovasiyaların edilməsi baxımından vacib görülməlidir.
Əvvəllər innovasiya anlayışı onu icad edən tək bir dahi və ya ideyanı götürüb biznes hadisəsinə çevirən biri kimi qəbul edilirdi. Onun həyata keçirilməsi parlaq düşüncəli insandan və bir az da bəxtdən asılı idi.Lakin məlum bir həqiqətdir ki, bu gün belə deyil. Bu gün innovasiya iş dünyasında birdəfəlik proses kimi deyil, sistemləşdirilə və institutların strukturuna daxil edilə bilən bir proses kimi baxılır. Bu səbəbdən şirkətlər bu öyrənmə prosesinə böyük əhəmiyyət verir və resurslar axtarırlar.
İnnovasiyalar, keçmişdən fərqli olaraq, iqtisadi və sosial dəyər yaratmaq məqsədilə məhsullarda, xidmətlərdə və biznes metodlarında edilən dəyişikliklər, yeni üsullar və təcrübələrdir. İnnovasiya, dəyişiklik istəyi, yeniliyə açıqlıq və sahibkarlıq ruhu ilə eyniləşdirilmiş mədəniyyətin məhsuludur. İnnovasiya həmçinin bir işdə yeni məhsul və xidmətlərin yaradılması və ya bir şey etmək üçün istifadə olunan prosedur və ya proses kimi də müəyyən edilə bilər.
İnnovasiya növləri
İnnovasiya araşdırmalarına dair ədəbiyyat araşdırıldığında, müəssisələrdə innovasiya fəaliyyətinin iki əsas başlıq altında araşdırıldığı görünür: Birincisi, təşkilatın təklif etdiyi məhsul və xidmətlərdə, ikincisi, bu məhsul və xidmətlərin yaradılması və təqdim edilməsi üsulu. . Ənənəvi olaraq bu iki qrupa məhsul və proses innovasiyaları deyilir.
İnnovasiya növlərini aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
Radikal və ‘mütəşəkkil olmayan’ (strateji) yeniliklər:
Radikal innovasiyalar ümumiyyətlə yeni və inqilabi texnologiyaları özündə birləşdirən və yeni bazarların yaradılmasına səbəb olan yeniliklər kimi müəyyən edilir. Bunlar Silikon Vadisi tipli ixtiralardan tutmuş fırtına kimi əsən Pokemon oyuncaqlarına qədər bir çox fərqli ixtiraları əhatə edə bilər.
Tətbiq yenilikləri:
Tətbiq innovasiyaları mövcud texnologiyaların götürülməsini və onlardan yeni bazarların (kateqoriyaların) inkişafı üçün istifadə edilməsini nəzərdə tutur. Məsələn, “Tandem” şirkəti öz səhvlərə dözümlü kompüterlərini bank bazarına uyğunlaşdıraraq, bankomat adlanan avtomatik kassa aparatları hazırlayıb və beləliklə, indiyədək mövcud olmayan tamamilə yeni bir bazar yaradıb.
Məhsul yenilikləri:
Mövcud məhsulu götürmək və onu növbəti səviyyəyə qaldırmaq. Məsələn, Nokia tamamilə yeni və çox üstün cib telefonu təqdim edir və yeni bazar yaradır, ya da Intel daim daha yüksək səviyyəli prosessor buraxır və ya Toyota sizin əvvəlki avtomobilinizi yeni avtomobil modelləri ilə “köhnəlmiş” edir. Məhsul innovasiyasına diqqət müxtəlif formalarda ola bilər. Məsələn, cari məhsulun (məsələn, Windows XP) məhsuldarlığının artırılması nümunə kimi göstərilə bilər.
Proses İnnovasiyaları:
Proses innovasiyaları sənaye, təşkilat və ya departament üçün yeni olan və girişləri çıxışa çevirmək üçün istifadə olunan texnologiyalarda alətlər, cihazlar və məlumatlar kimi müəyyən edilir. Məhsul innovasiyalarına müştərilərin xeyrinə istehsal olunan məhsul və xidmətlər daxildir. Proses innovasiyaları təkcə proses xərclərinin və ya vaxtın əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmasını təmin etmir, həm də keyfiyyət, çeviklik və xidmət səviyyəsini artırır. Məsələn, Yaponiyanın müxtəlif sənaye sahələrində-avtomobil, motosiklet, gəmiqayırma, məişət elektronikası və s.-də üstünlük təşkil etməsi, əsasən, davamlı proses innovasiyasının nəticəsi olan istehsal bacarıqlarının üstünlüyü ilə bağlıdır. Xüsusən də Yaponiya şirkətlərinin öz biznes proseslərini əsas komponentlərə bölməsi, bu komponentlərin performansını ölçməsi və bu komponentləri daim təkmilləşdirməyə çalışması dünya miqyasında rəqabət üstünlüyünün təmin edilməsində mühüm amil olmuşdur. Eynilə, Amerika xidmət sənayesinin gücü əsasən xidmətlərin çatdırılma üsullarını təkmilləşdirmək yollarının daimi axtarışı və prosesləri innovasiya etmək səyləri ilə bağlıdır.
Həlimə Əliyeva
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
