Bir çox elm adamları bunu mühüm müzakirə mövzusu hesab edirlər. Əgər insanlar Yer planetindən imtina etməli olsaydılar, Marsda, yoxsa Ayda yaşamaq daha yaxşı olardı?
Marsda yaşamağın üstünlüklər.
Gün uzunluğu. Mars kifayət qədər məqbul sürətlə fırlanır. 24 saatdan bir qədər çox olduğundan, Marsda bir gün təxminən Yerdəki bir günə bərabərdir. Ayda 1 gün Yerdə 28 günə qədər sürür və buna görə də buna alışmalı olacağıq. Həmçinin, Marsın günü nisbətən qısa olduğundan gündüz və gecənin temperaturu arasında böyük fərq yoxdur. Ayda isə əksinə, günlər çox isti, gecələr isə çox soyuqdur – gecə ilə gündüz arasında demək olar ki, 300 °C dərəcə temperatur fərqi var. Belə böyük temperatur fərqi bizə çölə çıxmağa imkan verəcək yaşayış yerləri, avtomobillər və skafandrların dizaynını həqiqətən çətinləşdirə bilər.
Atmosfer. Marsın o qədər də gözəl olmasa da, atmosferi var. Onun atmosferində çoxlu karbon qazı var; Bu bitkilər üçün faydalı olsa da, bizim üçün pisdir (qeyd etmək lazımdır ki, bir çox bitkilər fotosintezə baxmayaraq oksigenə ehtiyac duyurlar). Atmosfer küləyin əsməsinə şərait yaradaraq gündüz və gecə temperatur fərqini bərabərləşdirməyə kömək edir; həm də çoxlu tozun hərəkətinə səbəb olur. Atmosferin olması həm də o deməkdir ki, biz kənar havadan istifadə edərək günbəzlərə və tikililərə təzyiq edə bilərik.
Ayda isə demək olar ki, atmosfer yoxdur. Ayın atmosferi çox az olduğu üçün küləklər isti günlərdən soyuq gecələrə qədər istilik daşıya bilməz.
Marsın atmosferi Günəşdən gələn bir sıra zərərli EUV-ləri və enerjili hissəcikləri dayandıra bilər. Bu, çölə çıxanda “qızarmanızın” qarşısını ala bilər. Ayda yanmağınıza heç nə mane ola bilməz. Bu şəraitdə orada qalmaq üçün mütləq mağaralarda yaşamaq lazımdır, lakin Marsda yerin üstündə yaşamaq da mümkün ola bilər. Əlbəttə ki, siz hələ də Marsda bəzi radiasiyaya məruz qalacaqsınız. Aydındır ki, radiasiya baxımından heç biri ideal deyil; amma birini seçməlisənsə, Mars daha yaxşıdır.
Su. Dəlillər göstərir ki, Marsın hər yerində yeraltı su ola bilər. Bu dəqiq olmasa da, kifayət qədər güclü bir ehtimaldır. Suyu rahat əldə etmək vacibdir, bu nəinki susuz qalmamağa və bir şeylər yetişdirməyə, həm də nəfəs almaq üçün oksigen yaratmağa kömək edə bilər. Ayda bəzi səth suları, eləcə də daxili sular var; lakin bu suya çatmaq üçün yəqin ki, qütblərə yaxın yaşamalı olacağıq.
Cazibə qüvvəsi. Marsın cazibə qüvvəsi Ayın cazibə qüvvəsindən daha güclüdür. Əgər siz Yerdə 91 kiloqram çəkidəsinizsə, Ayda 15 kiloqram, Marsda isə 34 kiloqram olacaqsınız. Marsdakı bu cazibə həm də atmosferin planetdə, cisimlərin yerdə qalmasına və sümüklərimizin bir az daha möhkəm olmasına kömək edəcək.
Ayda yaşamağın üstünlükləri.
Məsafə. Ay planetimizə çox yaxındır; bu yanacağa çox qənaət edir. Hazırda bizim ora çox şeyi endirə bilən raketlərimiz var. İstəsək, aylar ərzində ləvazimatları boşaltmağa başlaya bilərik. Evə qayıtmaq üçün su və raket yanacağı ilə birlikdə Marsa digər təchizat göndərməyə başlamazdan əvvəl uzun illərlə araşdırma aparmaq lazımdır.
Aya göndərdiyimiz və geri gətirdiyimiz raketlər indiyə qədər hazırladığımız ən böyük raketlər idi; lakin onlar mikroavtobus ölçüsündə kiçik bir yerə üç nəfəri sığdıracaq qədər böyük idilər. Bu, Aya üç günlük səyahət üçün yaxşı olsa da, Marsa altı aylıq səfər üçün işə yaramaz.
Həyat ehtimalı və çoxdan yaranmış çox maraqlı geoloji strukturlar səbəbiylə Mars elmi kəşfiyyatlar üçün daha yaxşı fürsət təqdim edir. Yer üzündə dəhşətli bir hadisə baş versə və o, artıq həyatı davam etdirə bilməsəydi, Mars su tapmaq imkanı, daha güclü cazibə qüvvəsi və atmosferə görə yaşamaq üçün daha yaxşı bir yer olardı.
Bununla belə, Ay koloniya üçün iqtisadi cəhətdən daha əlverişli yerdir. Maliyyələşdirmə və siyasi küləklər dəyişənə qədər, Mars koloniyası uzaq gələcəkdə qalacaq kimi görünür.
Nigar Həziyeva
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
