Onlar fərdlərin cinsi, irqi, etnik mənsubiyyəti,
sosial-iqtisadi statusu, cinsi oriyentasiyası və ya
digər xüsusiyyətlərinə görə imkan və hüquqlarını
məhdudlaşdıran dərin kök salmış qərəzlərdən,
stereotiplərdən və ayrı-seçkilik praktikalarından qaynaqlanır.
Ədalətsizliyin bu formaları təkcə fərdlərə zərər vurmur, həm də cəmiyyətin tərəqqisinə və inkişafına mane olur.
Gender bərabərsizliyi konkret olaraq fərdlərin cinsinə görə yaşadıqları qeyri-bərabər rəftar və imkanlara aiddir. Bu, təhsilə çıxış, məşğulluq imkanları, siyasi təmsilçilik, səhiyyə və əmək haqqı kimi müxtəlif yollarla özünü göstərir. Qadınlar və qızlar tez-tez sistematik ayrı-seçkilik və zorakılıqla, o cümlədən gender əsaslı zorakılıq, cinsi təcavüz və məhdud reproduktiv hüquqlarla üzləşirlər. Bu bərabərsizliklər fərdlər, ailələr və icmalar üçün zərərlidir və zərərli gender normalarını və stereotipləri gücləndirir.
Sosial ədalətsizliyin digər formaları irqi ayrı-seçkilik, iqtisadi bərabərsizlik, dini dözümsüzlük, LGBTQ+ icmasına qarşı ayrı-seçkilik, qabiliyyətsizlik, yaş ayrı-seçkiliyi və s. daxil olmaqla, geniş spektrli məsələləri əhatə edir. Bu ədalətsizliklər bir-birinə bağlıdır və fərdlər eyni vaxtda kəsişmə kimi tanınan ayrı-seçkiliyin müxtəlif formaları ilə üzləşə bilər. Onlar institusional qərəzlər, resursların qeyri-bərabər bölgüsü və müəyyən qrupları marjinallaşdıran sosial normalar kimi sistemli amillərlə davam etdirilir.
Gender bərabərsizliyi və sosial ədalətsizliyin digər formalarının aradan qaldırılması hərtərəfli və çoxşaxəli yanaşma tələb edir. Bu, bu məsələlər haqqında məlumatlılığın artırılmasını, inklüziv siyasət və qanunvericiliyin təşviqini və ayrı-seçkilik praktikasına qarşı mübarizəni əhatə edir. Səylər marjinal qrupların səlahiyyətlərinin artırılmasına, təhsil və səhiyyəyə bərabər çıxışın təmin edilməsinə, iqtisadi imkanların təşviqinə və inklüziv və müxtəlif cəmiyyətlərin təşviqinə yönəlməlidir.
Sosial ədalətsizliklərə qarşı mübarizədə təhsil mühüm rol oynayır. Təhsil kurikulumlarında gender bərabərliyini, müxtəlifliyi və inklüzivliyi təşviq etməklə biz erkən yaşlardan stereotipləri və qərəzləri aradan qaldırmağa kömək edə bilərik. Bundan əlavə, qadınların və təcrid olunmuş icmaların təhsil vasitəsilə gücləndirilməsi onları ayrı-seçkilik sistemlərinə qarşı çıxmaq və onların hüquqlarını müdafiə etmək üçün lazım olan bilik və bacarıqlarla təchiz edir.
Bu problemlərin həllinə bir çox maraqlı tərəflərin, o cümlədən hökumətlər, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları, təhsil müəssisələri və fərdlərin cəlb edilməsi çox vacibdir. Davamlı dəyişikliklər yaratmaq və hamı üçün daha ədalətli və ədalətli cəmiyyət qurmaq üçün birgə səylər lazımdır. Bərabər imkanları təşviq etməklə, stereotiplərə meydan oxumaqla və insan hüquqlarına hörməti təmin etməklə biz daha əhatəli və ədalətli gələcəyə doğru səy göstərə bilərik.
