Fərqli mədəniyyətlərin bu mövzuda müxtəlif inancları və fəlsəfi baxışları var və onların həyatın məqsədini başa düşmələri əhəmiyyətli dərəcədə fərqli ola bilər. Aşağıda müxtəlif mədəni və fəlsəfi ənənələrdən həyatın mənası ilə bağlı bəzi perspektivləri araşdıracağıq:
Qərb fəlsəfi ənənələri:
Qədim yunanlar: Sokrat, Platon və Aristotel kimi filosoflar fəzilət, biliyə can atmağı və yaxşı həyat sürməyi son məqsəd kimi vurğulayırdılar.
Xristianlıq: Xristianlıqda həyatın mənası çox vaxt Allaha xidmət etmək və onu sevmək, Onun təlimlərinə əməl etmək, xilas və cənnətdə axirət həyatı axtarmaqla bağlıdır.
Ekzistensializm: Jean-Paul Sartre kimi müasir ekzistensialist mütəfəkkirlər təklif edirlər ki, həyatın heç bir mahiyyəti yoxdur və fərdlər seçimlər və hərəkətlər vasitəsilə öz mənalarını yaratmalıdırlar.
Şərq fəlsəfi ənənələri:
Buddizm: Buddizmin mərkəzi doğum, ölüm və yenidən doğulma (samsara) dövrünü aşan Səkkizlik Yolu izləməklə əldə edilən maariflənmə (nirvana) vasitəsilə əzablara son qoymaq anlayışıdır.
Hinduizm: Hinduizm özünü dərk etmə və ilahi ilə əlaqə yolu ilə əldə edilən dharma (vəzifə/salehlik) və mokşa (reenkarnasiya dövründən qurtulma) anlayışını vurğulayır.
Taoizm: Taoizm Tao (Yol) ilə harmoniyada yaşamağı, sadəliyi qəbul etməyi və varlığın təbii axını ilə uyğunlaşmağı müdafiə edir.
Yerli inanclar:
Yerli Amerika mədəniyyətləri: Bir çox yerli Amerika ənənələri təbiətlə harmoniyada yaşamağı, əcdadlara hörmət etməyi və bütün həyat formalarının qarşılıqlı əlaqəsini dərk etməyi vurğulayır.
Afrikanın ənənəvi inancları: Afrika mədəniyyətləri tez-tez əcdad əlaqələri, icma dəyərlərinə və cəmiyyətdə öz rolunu yerinə yetirməyə diqqət yetirir.
Şərq dinləri:
İslam: Müsəlmanlar həyatın mənasını Quran təlimlərində və hədislərdə qeyd olunduğu kimi Allahın iradəsinə təslim olmaqda tapırlar.
Yəhudilik: Yəhudi inancları Allahın əmrlərini yerinə yetirməyi, tikkun olam (dünyanı düzəltmək) üçün töhfə verməyi və saleh həyat sürməyi vurğulayır.
Sikhizm: Sikhlər Allaha sədaqətə, fədakar xidmətə və həyatın məqsədi kimi həqiqətə can atmağa inanırlar.
Müasir və Dünyəvi Perspektivlər:
Humanizm: Humanistlər insanın rifahını, etik yaşayışını və həyatı boyu xoşbəxtlik və məmnunluq axtarışını təşviq etməyə diqqət yetirirlər.
Elmi Naturalizm: Bəzi fərdlər həyatın mənasının elm və ağıl vasitəsilə təbii dünyanı dərk etməkdən qaynaqlandığı fikrini qəbul edirlər.
Bunların ümumiləşdirmələr olduğunu və inancların hətta bir mədəni və ya dini ənənə daxilində geniş şəkildə fərqlənə biləcəyini qəbul etmək vacibdir. Bundan əlavə, eyni mədəniyyətdə olan fərdlər öz şəxsi təcrübələrinə, inanclarına və şərhlərinə əsaslanaraq həyatın mənasına fərqli baxışlara malik ola bilərlər.
Həyatın mənasının axtarışı dərin şəxsi və düşüncəlidir və fərdlər öz məqsədlərini din, fəlsəfə, münasibətlər, şəxsi nailiyyətlər və ya dəyərləri və təcrübələri ilə səsləşən digər məna mənbələri vasitəsilə tapa bilər.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
