Son illərdə “Emosional intellekt” daha çox önəm verilən və müzakirə edilən bir anlayışa çevrilib. Bunun səbəbi odur ki, həyatda uğur və xoşbəxtlik əldə etmək üçün EQ ilə yanaşı müəyyən IQ səviyyəsinə də sahib olmaq zərurəti indi mübahisəsiz olaraq qəbul edilir. Araşdırmalara görə, yüksək emosional zəkaya
malik şəxslər ailəsində və sosial çevrələrində yaxşı münasibətlər qura bilən, müvəffəqiyyətə daha asan nail olan, daha çox məhsul istehsal edən və karyeralarında daha sürətli yüksələn şəxslərdir. Emosional intellekt fərdlərə öz duyğularını anlamağa, empatiya qurmağa, motivasiyanı artırmağa və özünə inam hissini inkişaf etdirməyə imkan verən bir anlayışdır. Buna görə də emosional zəkanın inkişafına verilən əhəmiyyət gündən- günə artır. Emosional intellekt; Bu, öz duyğularını başa düşmək, başqalarının hissləri ilə empatiya qurmaq və onların duyğularını həyatını zənginləşdirən şəkildə tənzimləmək bacarığıdır. Müvafiq olaraq, fərdin həyatda uğuru öz duyğularını tarazlaşdırmaq və idarə etmək uğurundan asılıdır. EQ qısaca beş alt bölmədə təsvir edilmişdir. Özünü Tanıma (Özünü Tanıma) Özünü dərk etmək fərdin əhval-ruhiyyəsindən və bu əhval-ruhiyyə haqqında düşüncələrindən xəbərdar olmaqdır. Özünü dərk edən fərd öz emosional həyatı haqqında müəyyən bir anlayışa malikdir.
Avtonom, öz həddinə əmin, həyata pozitiv gözlə baxa bilən, pis əhval-ruhiyyədə olsa belə, bundan narahat olmayan, qısa zamanda bu vəziyyətdən qurtula bilən bir quruluşa malikdir. Şəxsi bütövlük anlayışı özünüdərkin qalası adlanır. Bu o deməkdir ki, fərdlər nə ehtiraslarının köləsi olurlar, nə də duyğularını
boğurlar. Başqa sözlə desək, emosiyaları balanslı və ahəngdar şəkildə ifadə edə bilməkdir. Özünə hakim olmaq, emosiyaları maneə törətməkdənsə, asanlaşdıran şəkildə idarə etmək bacarığı, vicdanlılıq və məqsədlərə çatmaq üçün həzzini gecikdirə bilməkdir.
Motivasiya-Fərdin özünü motivasiya edə bilməsi xarici təsirin məhsulu deyil, bunu bacaracağına inam və uğur qazanmaq istəyi ilə öz daxilində yaratdığı təbii motivasiyadır. Əgər fərddə uğur motivasiyasını ortaya qoya, pozitiv düşünə, təşəbbüs göstərib məsuliyyət daşıya bilsə, yəni müsbət emosiyalarını aktivləşdirə bilsə, daxili motivasiyanı təmin edə biləcək.
Başqalarının Emosiyalarını Anlamaq-Şifahi və ya şifahi olmayan ünsiyyət vasitəsilə insanın qarşısındakı fərdlərin hiss və düşüncələrini anlamaq, ehtiyacı olan insanlara emosional dəstək vermək, başqalarının hissləri/davranışları arasında əlaqə qurmaq bacarığıdır. Başqalarının perspektivlərini qavraya bilən yaxşı bir dinləyici olmaqla yanaşı, empatik fərdlər eyni zamanda deyilməyən duyğuları hiss edə bilən, nə vaxt, harada və nə qədər danışmaq lazım olduğunu bilən, özlərini başqalarının yerinə qoyaraq onları anlaya bilən fərdlərdir.Sosial bacarıqları-Sosial bacarıqlar fərdlərin qarşılıqlı münasibətlərini effektiv idarə etmək bacarığı kimi müəyyən edilə bilər. Bu, müəyyən mənada, digər emosional zəka qabiliyyətlərinin nəticəsidir. Çünki öz hiss və düşüncələrini bilən, başqalarının hisslərini də anlaya bilən fərdlər insan münasibətlərində uğurlu və təsirli olarlar. Yüksək sosial bacarıqlara malik olan insanlar ətrafdakı insanlarla asanlıqla əlaqə
qura bilir, onların reaksiyalarını və hisslərini ağıllı oxuyur, onlara rəhbərlik edir və yaranan mübahisələrin öhdəsindən gələ bilirlər. Təbii ki, insanlar bu beş sahədə qabiliyyətlərinə görə fərqlənirlər. Məsələn,
bəzilərimiz öz narahatlıqlarımızı asanlıqla sakitləşdirə bilsək də, başqalarının narahatlığını sakitləşdirməkdə çox bacarıqsız ola bilərik. Sinir sistemimiz, şübhəsiz ki, qabiliyyət səviyyəmizin əsasını təşkil edir, lakin beyin qeyri-adi dərəcədə çevik, daim öyrənən orqandır. Emosional bacarıqların pozulması kompensasiya edilə bilər. Emosional intellekt bacarıqlarının 50%-i anadangəlmə olsa da, öyrənilə bilən bacarıqlardır.
Həlimə Əliyeva