Dadaizm Birinci Dünya Müharibəsindən sonra yaranan sənət və ədəbi cərəyandır. 1916-cı ildə İsveçrənin Sürix şəhərində fransız şairi Tristan Tzara, alman rəssamı Hans Arp və rumın rəssamı Marsel Yanko tərəfindən təsis edilib.
Müharibədən sonrakı cəmiyyətdə yaşanan zorakılıq və dağıntılar nəticəsində dadaistlər ənənəvi sənət anlayışına qarşı çıxdılar və kinli və absurd üsluba keçdilər. Hərəkatın əsas fəlsəfəsi hər cür bədii, mədəni və sosial dəyərləri rədd etmək və bu dəyərləri tamamilə təsadüfi və narahatedici elementlərlə əvəz etmək idi.
Dadaizmin ən mühüm xüsusiyyətləri arasında təsadüfi elementlərdən istifadə edilməsi, əvvəlcədən müəyyən edilmiş heç bir üslub və ya qaydaya bağlanmaması, dil və bədii fərqlərin aradan qaldırılması, sürrealizmə öncülük edilməsi və istehzalı yumor hissi ilə dünyanı çaşdırıcı bir şəkildə tənqid etmək daxildir.
Dadaistlər şeir, rəssamlıq, heykəltəraşlıq, teatr və tamaşa sənəti kimi müxtəlif sahələrdə əsərlər yaratmışlar. Bunlara Tristan Tzaranın “L’admiral cherche une maison a louer” poeması (Admiral kirayəlik ev axtarır), Marsel Duşampın “Çılpaq lift” heykəli və Kurt Şvittersin “Merz” rəsm əsəri daxildir.
Dadaizm 1920-ci illərdə Avropada öz təsirini göstərdi və daha sonra bütün dünyada bir çox rəssamları ilhamlandırdı. Bu cərəyan müasir incəsənətin inkişafında mühüm rol oynayıb və bu gün də incəsənətə təsirini davam etdirir.
Həlimə Əliyeva
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
