1918-ci il martın 31-i tarixi ermənilərin ətraf şəhərlərdə, xüsusilə Bakıda on minlərlə Azərbaycan türkünü qətlə yetirdiyi Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qəbul edilir.
1905-ci ildə ermənilərin Qarabağda türklərə qarşı törətdikləri soyqırımının izlərinin hələ də yaddaşlarda qalmadığı bir vaxtda çar Rusiyasının dəstəyi ilə bu dəfə paytaxt Bakıda və digər bölgələrdə etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirildi. 1918-ci ilin martına gəldikdə isə Azərbaycan türklərinin, gürcülərin və ermənilərin yaratdığı Zaqafqaziya Federasiyasına keçirilən seçkilərdə Müsavat Partiyasının birinci olması Qafqazdakı erməniləri narahat edirdi. Məlum idi ki, Müsavat Partiyasının Zaqafqaziya parlament seçkilərində qalib gəlməsi Azərbaycan bölgəsinin, xüsusən də Bakının idarəçiliyinin türklərin əlinə keçməsi, məclisdə türklərin çoxluğa sahib olması demək idi.
Erməni İnqilab Federasiyası Bakıya nəzarət edən bolşeviklərin dəstəyi ilə Müsavata qarşı əksinqilabçıları yatırmaq üçün hərbi əməliyyata başladı. Münaqişə və insident nəticəsində 3000-12000 nəfər həlak olub, şəhərdəki məscidlərə, məktəblərə və müxtəlif memarlıq tikililərinə ciddi ziyan dəyib. Şamaxıda 55 min, digər şəhərlərdə isə 35 min azərbaycanlı müxtəlif işgəncələrə məruz qalaraq qətlə yetirilmişdir. Bakıdan sonra Quba, Şamaxı, Gəncə və digər şəhər və rayonlara yayılan qırğın Nuri Paşanın komandanlığı ilə Qafqaz İslam Ordusunun bölgəyə gələrək hadisələrə müdaxiləsi ilə sona çatdı. Ətraf şəhərlərdə, xüsusən də Bakıda rusiyapərəst hökumətin 1918-ci il martın 31-dən aprelin 4-dək Bakının idarəsini əlində saxlayan “Bakı Şurası” adlandırılan on minlərlə Azərbaycan türkünün qətlə yetirildiyi Heydər Əliyev və Azərbaycanın digər bölgələrini də ələ keçirmək istəyib, Azərbaycan türklərinə qarşı soyqırım törədib.
Sovetlər İttifaqı dövründə gündəmə gətirilməsinə imkan verilməyən bu hadisə Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra bütün dünyaya bəyan edildi. Dosyelər obyektiv araşdırıldıqda 1918-ci il martın 31-də Bakıda Azərbaycan türklərinə qarşı şüurlu şəkildə etnik təmizləmə siyasətinin həyata keçirildiyi və baş verənlərin soyqırım olduğu şübhə doğurmurdu. Müstəqil tarixçilərin hadisələrlə bağlı uzunmüddətli araşdırmalarından sonra Heydər Əliyev 1918-ci il 31 mart- 4 aprel hadisələri ilə bağlı 1998-ci il martın 26-da “Ermənilərin Bakıda və digər bölgələrdə Azərbaycan türklərinə qarşı törətdikləri soyqırımı haqqında” qərar imzaladı. Azərbaycanlıların Soyqırımı dedikdə digər xalqların, xüsusən də ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğınlar və onların 200 il ərzində azərbaycanlılara qarşı amansız siyasəti nəzərdə tutulur.
Prezident Heydər Əliyevin elanı ilə hər il martın 31-i “Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü” kimi qeyd olunmağa başlanılıb.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
