İnsan genomunun, hətta insan alimləri tərəfindən hələ də tam başa düşülməyən və tədqiq edilməmiş bir çox aspektləri var. Buna bir neçə nümunə sadalayaq:
Kodlaşdırılmayan bölgələr: Alimlər bütün insan genomunun xəritəsini tərtib etsələr də, onun əhəmiyyətli bir hissəsi (təxminən 98%) zülalları kodlamır. Bu kodlaşdırılmayan bölgələr hələ də yaxşı başa düşülməyib və gen ifadəsində onların funksiyalarını və rollarını açmaq üçün davam edən tədqiqatlar aparılır.
Epigenetika: DNT strukturunda əsas ardıcıllığı dəyişdirməyən dəyişiklikləri əhatə edən epigenetik modifikasiyalar gen ifadəsi və funksiyasına dərin təsir göstərə bilər. Elm adamları epigenetik mexanizmləri başa düşməkdə əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etsələr də, onların necə tənzimləndiyi və insan sağlamlığına və xəstəliklərinə necə təsir etdiyi barədə hələ çox şey öyrənilməlidir.
Genetik variasiya: İnsan genomu çox vaxt vahid, vahid ardıcıllıq kimi təsvir edilsə də, əslində fərdlər və populyasiyalar arasında əhəmiyyətli fərq var. Bu dəyişkənliyin sağlamlıq və xəstəlik üçün mühüm təsirləri ola bilər, lakin genetik müxtəlifliyin səbəbləri və nəticələri haqqında hələ çox şey öyrənilməlidir.
Gen tənzimlənməsi: Genomun ardıcıllığı vacib olsa da, gen ifadəsinin tənzimlənməsi də eyni dərəcədə vacibdir. Bu tənzimləmə DNT, RNT və zülallar arasında mürəkkəb qarşılıqlı əlaqəni əhatə edir və gen ifadəsinə təsir edən müxtəlif amillər və onların qarşılıqlı əlaqəsi haqqında hələ çox şey öyrənilməlidir.
Ümumilikdə, elm adamları insan genomunu anlamaqda əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etsə də, onun mürəkkəbliyi və funksiyaları haqqında hələ çox şey öyrənilməlidir. Bu sahələrdə davam edən tədqiqatlar, çox güman ki, gələcək illərdə insan sağlamlığı və xəstəlikləri ilə bağlı mühüm fikirlər verəcək.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
