Bu, ağıl və bədənin ayrı-ayrı varlıqlar olmadığını, əksinə, bir-birinə daim təsir edən və təsir edən inteqrasiya olunmuş bir sistem kimi fəaliyyət göstərdiyini göstərir.
Tarixən Qərb təbabəti zehni və ya emosional amillərdən asılı olmayaraq fiziki simptomların müalicəsinə diqqət yetirirdi. Bununla belə, zaman keçdikcə psixi sağlamlığın fiziki rifaha və əksinə ola biləcəyi dərin təsirlərin tanınması getdikcə artmaqdadır. Ağıl-bədən əlaqəsinin bəzi əsas aspektləri bunlardır:
Psixosomatik təsirlər: Psixosomatik pozğunluqlar psixoloji və ya emosional amillərdən yaranan fiziki vəziyyətlər və ya simptomlardır. Stress, narahatlıq və depressiya, məsələn, baş ağrısı, həzm problemləri və ya əzələ ağrısı kimi fiziki simptomlarda özünü göstərə bilər.
Stress cavabı: Stresslə qarşılaşdığımız zaman bədənimiz fiziki sağlamlığımıza birbaşa təsir göstərə bilən kortizol və adrenalin kimi hormonları ifraz edir. Xroniki stress immunitet sisteminin zəifləməsinə, ürək-damar problemlərinə və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Sağlamlığa emosional təsir: Xoşbəxtlik və məmnunluq kimi müsbət emosiyalar fiziki sağlamlığa faydalı təsir göstərə bilər. Digər tərəfdən, xroniki qəzəb və ya kədər kimi mənfi duyğular müxtəlif sağlamlıq problemlərinin inkişafına kömək edə bilər.
Plasebo və Nosebo Effektləri: Plasebo effekti, yalnız onun effektivliyinə inam səbəbiylə aktiv terapevtik təsiri olmayan bir müalicə aldıqdan sonra bir şəxs müsbət sağlamlıq nəticəsi ilə qarşılaşdıqda baş verir. Əksinə, nosebo effekti plaseboya cavab olaraq, yenə inanclar və gözləntilər tərəfindən idarə olunan mənfi yan təsirlərin inkişafına aiddir.
Ağıl-Bədən Müdaxilələri: Meditasiya, yoqa və zehinlilik kimi təcrübələrin həm zehni, həm də fiziki sağlamlığa müsbət təsirləri göstərilmişdir. Bu müdaxilələr stressi azalda, əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdıra və hətta qan təzyiqi və ürək dərəcəsi kimi fizioloji funksiyalara təsir göstərə bilər.
Nörotransmitterlər və Hormonlar: Neyrotransmitterlər və hormonlar beyin və bədən arasındakı əlaqədə mühüm rol oynayır. Məsələn, əhval-ruhiyyənin tənzimlənməsi ilə əlaqəli bir nörotransmitter olan serotonin də bağırsaq fəaliyyətinə təsir göstərir.
Xroniki Xəstəlik və Psixi Sağlamlıq: Xroniki fiziki xəstəliklərlə məşğul olmaq zehni sağlamlığa zərər verə bilər, bu da narahatlıq və depressiya kimi vəziyyətlərə səbəb ola bilər. Əksinə, psixi sağlamlıq vəziyyətinin idarə edilməsi fərdlərin fiziki xəstəliklərlə necə mübarizə aparmasına və onlara reaksiya göstərməsinə müsbət təsir göstərə bilər.
Ağıl-bədən əlaqəsinin başa düşülməsini nəzərə alaraq, tibbi şəraitin diaqnozu və müalicəsi zamanı insanın sağlamlığının həm psixi, həm də fiziki aspektlərinin nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayan səhiyyəyə daha vahid yanaşma ortaya çıxdı. İnteqrativ tibb və psixosomatik tibb bu hərtərəfli perspektivi özündə birləşdirən sahələrdir.
Ümumiyyətlə, ağıl-bədən əlaqəsinin tanınması və tərbiyəsi ümumi sağlamlığın və rifahın təşviqi üçün daha əhatəli və effektiv yanaşmaya səbəb ola bilər. O, təkcə fiziki simptomların aradan qaldırılmasının deyil, həm də sağlamlıq nəticələrinə təsir edə biləcək əsas psixi və emosional amillərin başa düşülməsi və həll edilməsinin vacibliyini vurğulayır.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
