Bu, düşüncələrimizin, hisslərimizin və duyğularımızın ümumi rifahımıza əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə biləcəyini və əksinə olduğunu göstərir. Bu əlaqə əsrlər boyu tanınıb və araşdırılıb və son illərdə bu əlaqənin sağalmanı təşviq etmək və sağlamlıq nəticələrini yaxşılaşdırmaq üçün istifadə edilməsinə maraq artıb.
Ağıl və bədən əlaqəsinin əsas anlayışları:
Psixosomatik qarşılıqlı təsirlər: Psixosomatik qarşılıqlı təsirlər stress, narahatlıq və depressiya kimi psixoloji amillərin fiziki simptomlar kimi özünü göstərə biləcəyi və ya mövcud sağlamlıq vəziyyətini ağırlaşdıra biləcəyi yollara istinad edir. Məsələn, xroniki stress yüksək qan təzyiqi, həzm problemləri və zəifləmiş immunitet funksiyasına kömək edə bilər.
Plasebo və Nosebo Effektləri: Plasebo effekti, müalicənin özü qeyri-aktiv olsa belə, bir şəxs müalicə aldıqlarına inandığı üçün sağlamlıqlarında yaxşılaşma hiss etdikdə baş verir. Əksinə, nosebo effekti mənfi gözləntilər zərərsiz bir müdaxilə almasına baxmayaraq, simptomların pisləşməsinə səbəb olduqda baş verir. Bu təsirlər fiziki sağlamlıq nəticələrinə təsir etməkdə ağılın gücünü vurğulayır.
Stress cavabı: Xroniki stress bədənin “mübarizə və ya uçuş” reaksiyasını tetikler, kortizol və adrenalin kimi stress hormonlarını buraxır. Bu cavabın uzun müddət aktivləşməsi iltihaba, zəifləmiş immunitet funksiyasına və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Zehinlilik və Meditasiya: Zehinlilik və meditasiya kimi təcrübələr anda mövcud olmağı və öz düşüncələri və hissləri haqqında mühakimə etmədən məlumatlılığı inkişaf etdirməyi vurğulayır. Bu təcrübələrin stressi azaltdığı, əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırdığı və hətta fiziki sağlamlığa müsbət təsir etdiyi sübut edilmişdir.
Biofeedback: Biofeedback, ürək dərəcəsi və əzələ gərginliyi kimi bədəndəki fizioloji proseslər haqqında real vaxt məlumatlarını izləmək və təmin etmək üçün texnologiyadan istifadəni əhatə edir. Fərdlər bu prosesləri idarə etməyi öyrənə bilər, bu da sağlamlıq nəticələrinin yaxşılaşmasına səbəb olur.
Emosional İfadə: Duyğuları qabartmaq və ifadə etməmək fiziki gərginliyə və stressə səbəb ola bilər. İstər başqaları ilə danışmaq, istər yaradıcılıq vasitələri, istərsə də jurnal yazmaqla emosiyaları ifadə etməyin sağlam yollarını tapmaq daha yaxşı emosional və fiziki sağlamlığa kömək edə bilər.
Müalicəvi gücdən istifadə etmək:
Ağıl-Bədən Müalicələri: Yoqa, tai çi və qiqonq kimi texnikalar istirahət və tarazlığı inkişaf etdirmək üçün fiziki hərəkəti, nəfəs nəzarətini və zehinliliyi birləşdirir. Bu təcrübələr ağıl-bədən əlaqəsini gücləndirə və ümumi rifahı yaxşılaşdıra bilər.
Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT): CBT fərdlərə mənfi düşüncə nümunələrini və davranışlarını müəyyən etməyə və dəyişdirməyə kömək edən terapevtik bir yanaşmadır. Zərərli inanc və rəftarları dəyişdirməklə, insanlar həm psixi, həm də fiziki sağlamlıqlarında yaxşılaşma əldə edə bilərlər.
Pozitiv Psixologiya: Güclü tərəflərə, minnətdarlıq və müsbət təcrübələrə diqqət yetirmək zehni rifahı artıra bilər ki, bu da öz növbəsində fiziki sağlamlığa müsbət təsir göstərə bilər.
Sosial Dəstək: Güclü sosial əlaqələr daha yaxşı fiziki və psixi sağlamlıqla əlaqələndirilir. Mənalı münasibətlərdə iştirak etmək və lazım olduqda dəstək axtarmaq ümumi şəfa verməyə kömək edə bilər.
Vahid Səhiyyə: İnteqrativ tibb adi tibbi müalicələri ağıl-bədən əlaqəsini həll edən tamamlayıcı müalicələrlə birləşdirir. Bu yanaşma insanın emosional və psixi vəziyyətinin tibbi müalicələrə reaksiyasına təsir edə biləcəyini qəbul edir.
Həyat tərzi faktorları: Müntəzəm məşq, balanslaşdırılmış pəhriz, adekvat yuxu və stresin idarə edilməsi üsullarını özündə birləşdirən sağlam həyat tərzini qəbul etmək güclü ağıl-bədən əlaqəsini gücləndirə və ümumi sağlamlığı yaxşılaşdıra bilər.
Nəticə olaraq, ağıl-bədən əlaqəsi zehni və emosional rifahın fiziki sağlamlığa təsirini vurğulayan güclü bir anlayışdır. Bu əlaqəni tanımaq və istifadə etməklə, fərdlər sağalmanı təşviq etmək, stressi idarə etmək və ümumi həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün fəal addımlar ata bilər.
Asiman Xəlili
Vətən Naminə Mətbuat Xidməti
